Prof. dr hab. inż. Władysław KARMIŃSKI
(1919-)
Władysław Karmiński urodził się 20 kwietnia 1919r. w Sosnowcu. Studia wyższe ukończył w 1951r. Pracę naukową i dydaktyczną rozpoczął w Katedrze Technologii Chemicznej Organicznej Politechniki Śląskiej pod kierunkiem profesora Wacława Leśniańskiego. W 1952r. został asystentem, w 1953 starszym asystentem, a w 1954 adiunktem. Stopień naukowy doktora nauk technicznych uzyskał w lutym 1965r., a stanowisko docenta w czerwcu 1968r. W roku 1988 Prezydent RP nadał Mu tytuł profesora.
Pierwsze zainteresowania naukowe prof. Karmińskiego dotyczyły syntezy związków organicznych stosowanych jako odczynniki chemiczne, środki ochrony roślin, środki konserwujące i dezynfekcyjne. Badania te były prowadzone w ścisłej współpracy z Instytutem Przemysłu Organicznego w Warszawie i Polskimi Odczynnikami Chemicznymi w Gliwicach. Z prac nad syntezą odczynników organicznych szczególną uwagę zasługują studia nad katalityczną dehydrokondensacją pirydyny, chinoliny, chinoksaliny i ich pochodnych. Gruntowne studia w tym zakresie doprowadziły do opracowania katalizatora, dzięki któremu udało się wielokrotnie zwiększyć efektywność otrzymywania cennego odczynnika – 2,2’-dwuchinoksalilu. Wyniki badań modelowych nad katalityczną dehydrokondensacją pirydyny do 2,2’-dipirydylu umożliwiły uruchomienie produkcji tego odczynnika w Polskich Odczynnikach Chemicznych w Gliwicach.
Prof. Karmiński, będąc wieloletnim konsultantem naukowym w Polskich Odczynnikach Chemicznych, kierował pracami nad wdrożeniem i usprawnieniem technologii kilkunastu odczynników organicznych.
Z zakresu prac nad syntezą związków służących do ochrony roślin wyróżnić należy prace nad syntezą asymetrycznych analogów DDT. Związki te, łączące silne właściwości owadobójcze ze zwiększoną w stosunku do DDT podatnością na biodegradację, mogą być brane pod uwagę jako zamienniki DDT. Prof. Karmiński przeprowadził badania nad optymalizacją metod otrzymywania kilkunastu związków z tej grupy, z tego czterech nie opisanych w literaturze. Między innymi opracował metodę katalitycznego chloroalkilowania alkoksybenzenów chloralem. Opracował także technologię produkcji środka dezynfekującego – p-lert-amylofenolu, w której jako katalizatora procesu alkilowania zastosowano żywice jonowymienne. Technologia ta została wdrożona.
W czasie swej długoletniej pracy w Politechnice Śląskiej dał się poznać jako zdolny i sumienny pracownik dydaktyczny. Od początku swego zatrudnienia brał aktywny udział w procesie nauczania, prowadząc samodzielnie ćwiczenia technologiczne w laboratoriach przemysłowych i laboratoriach uczelni. Prowadził również wykłady, ćwiczenia, seminaria, prace przejściowe z zakresu technologii chemicznej na specjalnościach Technologia Chemiczna i Inżynieria Chemiczna, zarówno na studiach dziennych, jak i wieczorowych, a także z technologii środków leczniczych na Wydziale Farmacji Śląskiej Akademii Medycznej, będąc wymagającym ale lubianym wykładowcą i egzaminatorem. Był promotorem sześciu prac doktorskich, a recenzentem siedmiu.
Osobną pozycję działalności profesora Władysława Karmińskiego stanowią prace wynikające z powierzenia Mu w 1976r. obowiązku zorganizowania w Politechnice Śląskiej specjalizacji z zakresu przemysłowych materiałów wybuchowych; wówczas miała to być jedyna tego typu specjalizacja w kraju. Profesor kierował pracami grupy inicjatywnej składającej się z wybitnych specjalistów krajowych jak: doc. Józef Charewicz, dr Rudolf Kuboszek, mgr inż. Zygmunt Kurnantowski, prof. Wiesław Kutkiewicz oraz doc. Marianna Parulska-Szmajda. Profesor Władysław Karmiński wykazywał duży talent organizacyjny. Specjalizację tę związał z przemysłem, dzięki czemu studenci mieli bardzo ścisły kontakt z wytwórniami materiałów wybuchowych. Profesor był prekursorem nowoczesnego nauczania technologii materiałów wybuchowych w Polsce.
W okresie kierowania Zakładem Przemysłowych Materiałów Wybuchowych w latach 1977-1988 Profesor wykształcił ponad 50 specjalistów, z których wielu zajmuje bardzo odpowiedzialne stanowiska w branży materiałów wybuchowych. W tym czasie polski przemysł materiałów wybuchowych odczuwał silny brak specjalistów.
Należy nadmienić, że kilku Jego wychowanków działa również na rzecz rozwoju tego przemysłu w Europie. Pierwszymi (1977-1979) badaniami w dziedzinie materiałów wybuchowych (MW) prowadzonymi przez Profesora były aplikacyjne prace dotyczące MW o najwyższym bezpieczeństwie wobec atmosfery kopalnianej wykonane na rzecz Zakładów Tworzyw Sztucznych „Nitron-Erg” w Krupskim Młynie. Profesor opracował nowy metanit powietrzny specjalny, a produkcję jego wdrożono w 1979r.
Problem bezpieczeństwa w kopalniach węgla nie był obcy Profesorowi. Już w latach 50. pracował nad sposobem skutecznego zwilżania pyłu węglowego przez dodawanie do wody różnego typu środków powierzchniowo czynnych. Wieloletnim obszarem zainteresowań badawczych Profesora były nitroglicerynowe MW, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień ich plastyczności, „wypacania” nitroestrów oraz inhibitowania procesów „starzenia”. Realizował także badania nad hydrofobizacją azotanu amonu oraz poprawą wodoodporności MW. W obrębie zawiesinowych MW zajmował się problematyką czynników uczulających, syntetycznymi środkami zagęszczającymi oraz wybranymi metodami analizy.
W latach 1979-1983 Profesor zajmował się doborem metod analitycznych przydatnych dla zawiesinowych MW. Prowadził również prace związane z oznaczeniem śladowych ilości nitroestrów w atmosferze pomieszczeń przemysłowych. Do prac o kierunku analitycznym należą również badania nad oznaczeniem substancji dodawanych do azotanu amonu (głównie amin i ich pochodnych). Z ulubionych przez Profesora prac preparatywnych należy wymienić badania nad syntezą i właściwościami wybuchowymi nitrowych pochodnych 8-hydroksy-chinoliny oraz wielopodstawionych nitrowych pochodnych naftalenu.
Wynikiem działalności Profesora z tego okresu są: 22 publikacje, 6 patentów i 4 wdrożenia. Nie są to liczby bardzo duże, ale wynikają z faktu, że Profesor ściśle współpracował z przemysłem materiałów wybuchowych, a prace takie w większości przypadków nie są publikowane, lecz zawarte w sprawozdaniach.
Profesor Władysław Karmiński był członkiem dwóch rad naukowych: Instytutu Przemysłu Organicznego w Warszawie oraz Ośrodka Badawczo-Rozwojowego „ERG” w Jaśle. Współpracował z wieloma zakładami przemysłowymi m.in.: ZTS „Nitron-Erg” w Krupskim Młynie, ZTS „Erg-Bieruń”, ZTS „Krywałd-Erg”, ZTS „Pronit” w Pionkach, ZTS „Gamrat” w Jaśle.
Prof. Karmiński pełnił szereg funkcji w Politechnice Śląskiej. Był członkiem Senatu, uczelnianej komisji ds. rozwoju młodej kadry naukowej, prodziekanem ds. Dydaktyki na Wydziale Chemicznym, przewodniczącym uczelnianej komisji dyscyplinarnej dla studentów. Przez wiele lat aktywnie działał w związkach zawodowych oraz w zarządzie i radzie nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej utworzonej w końcu lat 50. przy Politechnice Śląskiej.
W uznaniu zasług otrzymał: Nagrodę I stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za działalność naukową. Został także odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i ośmioma innymi odznaczeniami różnego stopnia.
Dr hab. inż. Andrzej Wojewódka, prof. Pol. Śl.
