Prof. dr hab. inż. Tadeusz PUKAS
(1909 - 1974)

Profesor Tadeusz Pukas urodził się 22 maja 1909 r w Mikołajowie na Dniestrem. Szkołę podstawową i średnią ukończył we Lwowie. Od 1930 r. studiował chemię na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie, a następnie przeniósł się na Politechnikę Lwowską, uzyskując w przededniu II wojny światowej dyplom inżyniera chemika.

Będąc w trudnej sytuacji materialnej już w czasie studiów podjął pracę zawodową: w okresie od 1937 do 1939 r. na stanowisku zastępcy asystenta, a po uzyskaniu dyplomu w czerwcu 1939 r. na etacie asystenta w Katedrze Chemii Nieorganicznej Wydziału Chemicznego Politechniki Lwowskiej.

Od września 1939 r. do lipca 1941 r. był asystentem i kierownikiem Laboratorium Analizy Jakościowej w Katedrze Chemii Nieorganicznej Lwowskiego Politechnicznego Instytutu, a następnie od lipca 1944 r. starszym asystentem w Katedrze Chemii Nieorganicznej Politechniki Lwowskiej zamienionej wówczas na "Państwowe Kursy Techniczne".

Prof. T. Pukas należał do grona tych osób, którzy od pierwszych powojennych dni tworzyli na terenie Śląska pierwsze placówki naukowe. Brał niezwykle aktywny udział w organizowaniu Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej. Dzięki jego ofiarnej i pełnej oddania pracy Wydział Chemiczny zaopatrzony został w niezbędne odczynniki, naczynia laboratoryjne i aparaturę, co pozwoliło na uruchomienie pierwszych laboratoriów studenckich jeszcze w roku akademickim 1945/1946.

Od czerwca 1945 do 1951 roku Tadeusz Pukas, był adiunktem i kierownikiem Laboratorium Analizy Ilościowej w Katedrze Chemii Nieorganicznej. W roku 1952 został kierownikiem Katedry Chemii Nieorganicznej na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej. W 1960 roku uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a w roku 1963 habilitował się. Tytuł profesora uzyskał w 1971 roku.

Profesor T. Pukas brał również udział w organizowaniu pracowni chemicznych Państwowego Technikum Chemicznego w Gliwicach, a następnie w 1950 r. walnie przyczynił się do uruchomienia Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Katowicach, gdzie był pierwszym wykładowcą chemii nieorganicznej.

Prof. Tadeusz Pukas pełnił szereg funkcji organizacyjnych na Politechnice Śląskiej. Był zastępcą prorektora d/s studiów wieczorowych, prodziekanem Studium Dziennego oraz Wieczorowego Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej, przewodniczącym Wydziałowej Komisji Egzaminu Dyplomowego, kierownikiem Studium Eksternistycznego Wydziału Chemicznego, członkiem Senackiej Komisji do Usprawnienia Procesu Dydaktycznego.

Prof. T. Pukas prowadził wykłady z chemii ogólnej i nieorganicznej dla studentów wydziału chemicznego. Dał się poznać jako znakomity dydaktyk, doskonały pedagog i popularyzator wiedzy chemicznej. Był współorganizatorem olimpiad chemicznych, działał w Kole Naukowym Chemików. Wyrazem uznania dla jego kunsztu wykładowcy było powierzeniu Mu lat wykładów z chemii ogólnej w ramach Politechniki Telewizyjnej. Był promotorem 12. prac doktorskich.

W swojej działalności naukowej profesor T. Pukas rozwinął zainicjowaną przez prof. W. Jakóba tematykę dotyczącą chemii związków kompleksowych w kierunku zastosowań praktycznych, w szczególności w analizie śladowej oraz technologii substancji wysokiej czystości. Te dwa kierunki prac naukowych systematycznie rozwijane i rozszerzane stały się podstawą w rozwoju poważnego ośrodka badawczego specjalizującego się w zakresie analizy śladowej oraz technologii substancji wysokiej czystości dla potrzeb przemysłu elektronicznego i innych współczesnych gałęzi techniki i nauki. Dorobek prof. Pukasa obejmuje 12 oryginalnych prac naukowych oraz 37 popularnonaukowych.

Poza intensywną pracą zawodową prof. T. Pukas, dużo czasu poświęcał na działalność społeczną. Przez szereg lat aktywnie działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Oddziale Gliwickim Polskiego Towarzystwa Chemicznego, w którym m.in. pełnił funkcję przewodniczącego Oddziału i przewodniczącego Komisji Rewizyjnej.

Będąc zapalonym miłośnikiem przyrody i znawcą piękna, przez wiele lat przewodniczył Komisji Turystyki Górskiej PTTK oraz Komisji Turystyki Rady Zakładowej Politechniki Śląskiej, organizując z wielkim talentem wiele niezwykle interesujących wycieczek krajoznawczych, w szczególności górskich.

Za swą działalność odznaczony został wysokimi odznaczeniami państwowymi: krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, jak również m.inn. Medalem XXV-lecia Politechniki Śląskiej oraz najwyższymi odznaczeniami ZNP, PTTK, ZSP. Wyrazem uznania były również nadawane Mu kilkakrotnie nagrody ministra.

W środowisku uczelnianym prof. Tadeusz Pukas cieszył się dużym autorytetem i szacunkiem. W pamięci pracowników pozostał jako człowiek niezwykle życzliwy i ciepły, o dużej umiejętności stwarzania przyjacielskiej atmosfery. Wykazał się odważną postawą w marcu 1968 roku, popierając wolnościowe aspiracje studentów. Prof. Pukas był przyjacielem studentów, a i oni darzyli ogromną sympatią swojego profesora. Dali temu szczególny wyraz w kilkukilometrowym, spontanicznym, pochodzie spod Wydziału Chemicznego na Cmentarz Centralny w Gliwicach, miejsce Jego spoczynku po śmierci 19 lutego 1974 roku.

Marek Smolik

Zdjęcia i materiały pamiątkowe dotyczące Prof. Tadeusza Pukasa